Hương Sắc Trong Vườn Thơ
Tâm Sự Ngày Xuân
Qua Thơ Ngô Minh Hằng
Khi dôû tôø lòch ñaàu naêm 2003, ngöôøi Vieät ly höông söïc nhôù laïi: Thaém thoaùt ñaõ 28 naêm rôøi xa ñaát toå! Xuaân naêm nay ñaùnh daáu xuaân ly höông thöù 27 cuûa ngöôøi Vieät haûi ngoaïi. Môùi ñoù maø ñaõ hôn moät phaàn tö theá kyû, tính töø caùi moác lòch söû 1975! Duø ôû trong hoaøn caûnh naøo, duø baát cöù ôû ñaâu, muøa xuaân luoân mang ñeán cho moïi ngöôøi Vieät moät nieàm hy voïng môùi, moät söï ñoåi môùi döôùi nhieàu hình thöùc tuyø theo taâm thöùc cuûa moãi ngöôøi.
Naêm
nay, cuõng nhö moïi naêm, ngöôøi vieát dôû choàng saùch cuõ, ñoïc
laïi nhöõng thi taäp ñeå xem taâm söï cuûa caùc nhaø thô ñaõ göûi
gaám taâm söï cuûa mình qua nhöõng vaàn thô xuaân nhö theá naøo.
Trong soá nhöõng thi taäp, ngöôøi vieát ñaëc bieät chuù yù tôùi
nhaø thô Ngoâ Minh Haèng vì hai lyù do: Thöù nhaát, Ngoâ Minh Haèng
ñaõ boäc loä taám loøng yeâu nöôùc vaø daøn traûi loøng mình ñeàu
khaép qua boán thi taäp; thöù hai, taâm söï ngaøy xuaân cuûa Ngoâ
Minh Haèng laø taâm söï nhaát nhö: Mong öôùc thanh bình veà treân
queâ höông. Noùi chung, taâm söï ngaøy xuaân qua thô Ngoâ Minh Haèng
laø taâm söï cuûa ñaïi ña soá ngöôøi Vieät aùi quoác löu vong.
Töø
naêm 1996 tôùi naêm 2001, nhaø thô Ngoâ Minh Haèng ñaõ xuaát baûn 4
taäp thô (Tieáng Loøng, 1996; Goïi Ñaøn, 1998; Dö AÂm, 1998; vaø Coù
Nhöõng Vuøng Trôøi, 2001 ) vaø moät taäp truyeän (Nhöõng Chaëng
Ñôøi, 2001). Song song vôùi vieäc xuaát baûn nhöõng taäp thô treân
giaáy traéng, nhaø thô Ngoâ Minh Haèng cuõng ñaõ ñaêng thô
treân caùc dieãn ñaøn Internet.
Qua
boán thi taäp cuûa Ngoâ Minh Haèng, ngöôøi vieát choïn nhöõng doøng
thô tieâu bieåu maø nhaø thô ñaõ göûi gaám taâm söï mình khi xuaân
veà. Nhöõng caûm xuùc cuûa taùc giaû trong caùc baøi thô xuaân
ñöôïc theå hieän qua taám loøng yeâu nöôùc thuaàn khieát, raát
hieám thaáy ôû caùc nhaø thô nöõ ôû haûi ngoaïi.
o
o o
Duø laø xuaân nôi haûi ngoaïi, xuaân nôi ñaát khaùch, ngöôøi Vieät löu vong cuõng ñeàu ñoùn Teát moät caùch töng böøng, vui chôi thoûa thích trong maáy ngaøy xuaân. Trong khi ñoù, nhaø thô Ngoâ Minh Haèng, moät ngöôøi naëng loøng yeâu nöôùc, laïi ñoùn xuaân trong aâm thaàm, baèng nhöõng doøng leä noùng. Nhaø thô khoâng cho pheùp mình vui chôi, maø daën loøng chôø ñôïi moät muøa xuaân thaùi hoøa treân höông, luùc ñoù môùi thaät söï ñoùn Xuaân aên Teát.
Möøng
Xuaân, ai yeán tieäc
Vui
höôûng caùi phoàn hoa
Rieâng
ta coøn maûi mieát
Ñôïi
muøa Xuaân thaùi hoøa
(Xuaân
ôi, Xuaân veà chöa? Goïi Ñaøn, 18)
Ñoái vôùi moät ngöôøi yeâu nöôùc nhö nhaø thô Ngoâ Minh Haèng thì muøa xuaân ly höông chaúng coù gì vui. ÔÛ queâ ngöôøi maø hoàn nhaø thô göûi taän coá höông!
Rieâng
ta, xuaân ñeán coù gì vui
Chæ
thaáy loøng ñau, daï ngaäm nguøi
Haêm
maáy naêm daøi, töø maát nöôùc
Queâ
ngöôøi, hoàn khaùch. Coá höông ôi!
(Chuùc
Xuaân, Goïi Ñaøn, 26)
Ta chuùc gì nhau khi muøa xuaân tôùi? Lôøi chuùc toát laønh nhaát cuûa ngöôøi Vieät ly höông laø queâ höông heát thoáng khoå, heát laàm than, soáng coâng bình, soáng veû vang. Muoán ñöôïc nhö theá, ngöôøi Vieät ôû quoác noäi phaûi ñöùng leân ñoøi laïi quyeàn laøm ngöôøi, quyeàn soáng cuûa mình.
Xin
chuùc queâ höông choán nguùt ngaøn
Khoâng
coøn ñau khoå, heát laàm than
Ñöùng
leân, quyeàn soáng ta ñoøi laïi
Ñeå
soáng coâng bình, soáng veû vang!
(Muøa
Xuaân, ta chuùc gì nhau? Goïi Ñaøn, 29)
Nhìn mai vaøng nôû roä ôû xöù ngöôøi, loøng ngöôøi Vieät ly höông caûm thaáy saàu man maùc, nhö kieáp con chim laïc ñaøn vôùi noãi buoàn ngô ngaùc.
Queâ ngöôøi, nhìn mai nôû
Loøng
ta thaáy saàu mang
Haêm
moát naêm ngô ngaùc
Kieáp
con chim laïc ñaøn!
(Muøa
Xuaân baát dieät, Goïi Ñaøn, 87)
Xuaân xöù ngöôøi daãu ñeïp thaät nhöng laøm sao saùnh ñöôïc xuaân queâ nhaø! Vì nôi ñoù coù cha meï giaø, coù anh chò em, coù baèng höõu, coù nhöõng kyû nieäm cuûa thôøi môùi lôùn, cuûa thuôû bieát yeâu… Xuaân ñaõ veà nhöng nhaø thô vaãn coøn löu laïc ôû xöù ngöôøi, chöa ñöôïc veà thaêm meï giaø! Nhaø thô chæ coøn caùch göûi thö veà taï loãi vôùi meï hieàn!
Xin
meï ñöøng buoàn con, Meï nheù
Con
khoâng queân Meï, chaúng queân nhaø
Xuaân
ngöôøi daãu coù bao nhieâu ñeïp
Vaãn
chaúng baèng Xuaân cuûa xöù ta!
(Quaø
Xuaân cho meï, Goïi Ñaøn, 94)
Nhaø thô taâm söï vôùi
Meï:
ÔÛ
ñaây Meï aï, ba ngaøy Teát
Thoån
thöùc loøng con noãi nhôù thöông
Buoàn
quaù, con ra ngoaøi bieån vaéng
Thaû
hoàn theo soùng nöôùc truøng döông
(Thô
Xuaân Göûi Meï, Tieáng Loøng, 44)
Roài nhaø thô daøn traûi taâm söï mình treân trang thô nhö theå ñang thì thaàm vôùi Meï:
Meï
ôi Xuaân ñeán roài sao Meï?
Con
vieát gì ñaây giöõa nhôù thöông
Vieát
daãu ngaøn lôøi chöa noùi ñuû
Loøng
con nhôù Meï, nhôù queâ höông
Chao
ôi, noãi nhôù cao nhö nuùi
Thaêm
thaúm nhö laø ñaùy ñaïi döông
(Thô
Xuaân Göûi Meï, Tieáng Loøng, 48)
Moãi muøa xuaân tôùi laø theâm moät laàn loãi heïn vôùi meï cha vì nhaø thô khoâng theå veà thaêm song thaân ñöôïc. Taâm söï cuûa nhaø thô Ngoâ Minh Haèng cuõng laø taâm söï cuûa nhöõng ngöôøi yeâu nöôùc ñoàng caûnh ngoä.
Xuaân
veà con vaãn chöa veà ñöôïc
Ñöôøng
cuûa con ñi laém muoän phieàn
Gioù
caûn ñöôøng bay, röøng caûn loái
Heïn
laàn heïn löõa ñaõ bao phen…
(Xuaân
Heïn, Goïi Ñaøn, 22)
Chöa kòp nhìn thaáy maët con trong ngaøy huy hoaøng cuûa Daân Toäc thì Meï ñaõ voäi ra ngöôøi thieân coå! Nay Meï ñaõ naèm saâu trong loøng ñaát laïnh! Nhaø thô than thôû:
Saùng
nay chôït thaáy mai vaøng nôû
Ta
nhôù queâ ta, nhôù laï thöôøng
Coù
nghe hoàn laïnh nhöõng chieàu söông?
(Thô
Xuaân, Coù Nhöõng Vuøng Trôøi, 89)
Muøa xuaân maø thieáu böôùm
vôøn, thieáu hoa cöôøi, thieáu eùn löôïn thì coøn gì laø xuaân!
Ñoù laø xuaân cuûa xöù ngöôøi, xuaân ly höông, xuaân tò naïn. Bôûi
theá, xuaân ñang ñeán maø loøng thi nhaân vaãn döûng döng laïnh luøng
vì traùi tim hoàng ñang ræ maùu.
OÀ,
Xuaân laïi ñeán roài ñaây nhæ
Sao
coõi loøng ta vaãn laïnh luøng
Khoâng
böôùm, khoâng hoa, khoâng eùn löôïn
Tim
hoàng maùu ræ vaãn röng röng!
(Xuaân
mong ñôïi, Goïi Ñaøn, 103)
Soáng döôùi cheá ñoä cuøm keïp thì laøm sao loøng ngöôøi coù theå vui ñöôïc ñeå maø ñoùn xuaân? Chæ coøn caùch vuøng leân, böùc tan xieàng xích thì môùi coù muøa xuaân töôi ñeïp. Nhaø thô hy voïng vaø kyø voïng ôû yù chí cuûa moïi ngöôøi. Tuy laø moät böùc thö xuaân göûi cho chò, nhöng mang moät thoâng ñieäp ñeán cho moïi ngöôøi ôû queâ nhaø:
Em
vaãn tin moät ngaøy mai naéng ñeïp
Vaø
muøa Xuaân thöïc söï ôû muoân loøng
Seõ
vuøng leân, ñaäp tan ñi cuøm keïp
Moãi
traùi tim laø khí giôùi voâ song!
(Thö
göûi chò, Goïi Ñaøn, 144)
Nhaø thô Ngoâ Minh Haèng laø moät ngöôøi tò naïn, nhöng laø moät ngöôøi tò naïn yeâu nöôùc. Vì theá, luùc naøo nhaø thô cuõng caàu mong cho ñaát nöôùc ñöôïc thaùi bình, muoân nhaø ñöôïc haïnh phuùc, an laïc.
Xuaân
ñeán, caàu mong nöôùc Vieät ta
Töï
Do, Haïnh Phuùc tôùi muoân nhaø
Tang
thöông heát traéng quanh ñaàu treû
An
laïc coøn xanh ngoïn toùc giaø…
(Xuaân
Bình Minh, Tieáng Loøng, 20)
Cöù moãi ñoä xuaân veà laø loøng nhaø thô laïi quaën thaét vì chöa laøm troøn lôøi theà giaûi cöùu queâ höông.
Laïi
moät muøa Xuaân laëng leõ veà
Nöûa
voøng traùi ñaát phía beân kia
Queâ
höông toâi ñoù, oâi buoàn laém
Möôøi
chín xuaân qua loãi heïn theà!
(Quaø
Xuaân Vaø Nieàm Hy Voïng, Tieáng Loøng, 23)
Ñoái vôùi ngöôøi chò ôû queâ nhaø, nhaân dòp xuaân veà nhaø thô chæ coøn bieát göûi taëng chò moät cheùo khaên ñeå chò lau doøng maùu ñoû töø tim vôõ, cho vôi bôùt bao noãi nhoïc nhaèn ñau khoå.
Taëng
chò Xuaân naøy moät cheùo khaên
Chò
lau maét leä giöõa ngaøy xanh
Lau
doøng maùu ñoû töø tim vôõ
Taåm
lieäm ñi bao noãi nhoïc nhaèn!
(Quaø
Xuaân Vaø Nieàm Hy Voïng, Tieáng Loøng, 24)
Coù ôû trong hoaøn caûnh tò naïn môùi caûm thoâng ñöôïc noãi loøng cuûa nhaø thô khi moãi ñoä xuaân veà nôi xöù laï queâ ngöôøi: Nhìn mai vaøng nôû roä maø loøng mình laïi ngaäm nguøi ñau xoùt!
Loøng
chuøng xuoáng khi nhôù veà quaù khöù
Hai
muôi naêm maø töôûng môùi hoâm qua
Nhìn
Mai nôû queâ ngöôøi, Xuaân vieãn xöù
Maø
ngaäm nguøi ñau xoùt naëng loøng ta!
(Taâm
Söï Ngaøy Xuaân, Tieáng Loøng, 28)
Taâm söï ngaøy xuaân cuûa nhaø thô Ngoâ Minh Haèng laø taâm söï chung cuûa nhieàu ngöôøi Vieät ly höông, nhaát laø nhöõng ngöôøi yeâu nöôùc. Taùc giaû caûm thaáy mình “heøn” khi chöa laøm ñöôïc gì cho ñaát nöôùc, chöa laøm troïn lôøi theà ñoái vôùi anh em ñoàng chí coøn ñang ôû laïi queâ nhaø.
Töø
nöôùc maát, ta soáng ñôøi löu laïc
Töø
an thaân, ta thaáy thöù ta heøn
Xuaân
laïi ñeán, xin thaép voøng höông nhaït
Moät
caønh Mai, taï loãi vôùi Anh Em
(Taâm
Söï Ngaøy Xuaân, Tieáng Loøng, 29)
Vì theá, qua möôøi naêm ly höông, chaúng coù naêm naøo nhaø thô Ngoâ Minh Haèng vui Xuaân ñoùn Teát. Nhaø thô möôïn taâm söï cuûa moät nhaân vaät nam ñeå baøy toû loøng mình.
Tha höông, anh vôùi giao thöøa
Möôøi
naêm Xuaân ñeán nhöng chöa moät laàn
Thaáy loøng vui vôùi muøa xuaân
Vì
thöông em, laïi muoân phaàn thöông queâ!!!
(Chuyeän
Muôøi Naêm, Tieáng Loøng, 38)
Ñoùn Teát nghinh Xuaân ôû xöù ngöôøi chaúng qua laø tuïc leä cuûa ngöôøi Vieät. Taâm söï cuûa nhaø thô Ngoâ Minh Haèng khi moät mình ñoùn Teát nghinh Xuaân:
Ly
röôïu nghinh taân vò nhaït pheø
Ngaâm
thô toáng cöïu chaúng ngöôøi nghe
(Teát,
Tieáng Loøng, 119)
Teát ôû queâ ngöôøi, ñoái vôùi nhaø thô Ngoâ Minh Haèng, laø caùi Teát ngheøo. Ngheøo ôû ñaây khoâng haún vì thieáu tieàn, maø laø thieáu baïn ñoàng taâm, ñoàng chí. Nhaø thô taâm söï nhö sau:
Ñeä
nhaát thaûnh thôi aáy teát ngheøo
Ba
ngaøy xuaân ñeán, khaùch leo teo
(Laïi
Teát, Tieáng Loøng, 120)
Theo nhaø thô, cöù moãi moät muøa xuaân ñeán ôû xöù laï queâ ngöôøi laø moät trang söû buoàn.
Töø ngaøy laïc böôùc vieãn
phöông
Moãi
muøa Xuaân ñeán, moät chöông söû buoàn
(Xuaân
Vong Quoác, Coù Nhöõng Vuøng Trôøi, 86)
Theâm moät muøa xuaân laø theâm moät caùi Teát ly höông. Duø mai vaøng nôû roä, vaïn vaät töng böøng, aùnh thaùi döông huy hoaøng aám aùp nhöng loøng taùc giaû vaãn döûng döng:
Saùng
nay chôït thaáy mai vaøng nôû
AÁm
aùp huy hoaøng aùnh thaùi döông
Vaïn
vaät töng böøng, oà, laïi Teát
Theâm
muøa Xuaân nöõa choán tha phöông
(Thô
Xuaân, Coù Nhöõng Vuøng Trôøi, 87)
Naêm naøo cuõng nhö naêm naáy, taùc giaû vaãn coøn mang kieáp soáng löu vong ôû xöù ngöôøi, noãi nhôù thöông queâ nhaø vaãn naëng tróu:
Saùng
nay thöùc daäy nhìn naêm môùi
Coù
laï gì ñaâu, vaãn theá thoâi
Naéng
vaãn öu tö, loøng vaãn moûi
Ba
mieàn thöông nhôù vaãn xa xoâi
(Xin
Ñem Xuaân Ñeán Cho Ñôøi, Coù Nhöõng Vuøng Trôøi, 93)
Nhìn mai vaøng nôû roä ôû ñaát khaùch queâ ngöôøi khieán cho nhaø thô caøng nhôù coá höông quay quaét. Moãi doøng thô cuûa Ngoâ Minh Haèng trong ngaøy Teát laø moät gioït leä bi thöông.
Saùng
nay chôït thaáy mai vaøng nôû
Nhôù
caùnh mai vaøng choán coá höông
Thô
hoàng nhoû leä, gioït bi thöông
(Thô
Xuaân, Coù Nhöõng Vuøng Trôøi, 90)
Traûi qua hai möôi naêm löu laïc queâ ngöôøi, cöù moãi ñoä xuaân veà laø taùc giaû laïi mô öôùc ngaøy trôû veà queâ höông döôùi aùnh côø vaøng bay phaát phôùi.
Coøn
daêm ngaøy nöõa ñoùn Xuaân sang
Naêm
môùi nieàm tin môùi roän raøng
Chính
nghóa, côø bay vaøng xöù meï
Ñöôøng
veà, Toå Quoác, aùnh vinh quang
(Baøi
Thô Cho Naêm Hai Ngaøn, Coù Nhöõng Vuøng Trôøi, 91)
Hai thaäp nieân ñaõ troâi qua maø coâng cuoäc phuïc quoác vaãn coøn daäm chaân taïi choã, ñaát nöôùc vaãn chöa ñöôïc hoài sinh. Caùc baäc traùng só, Kinh Kha vaãn coøn vaéng boùng. Nhaø thô than thôû:
Hôõi
Xuaân haïnh phuùc, Xuaân mong ñôïi
Haõy
ñeán hoài sinh ñaát nöôùc toâi
Ñaâu
baäc Kinh Kha, ñaâu traùng só
Xin
ñem Xuaân heïn ñeán cho ñôøi
(Xin
Ñem Xuaân Ñeán Cho Ñôøi, Coù Nhöõng Vuøng Trôøi, 94)
Muøa xuaân ôû Vieät Nam laø muøa tuyeát ôû Baéc Myõ. Nhaø thô ñi trong möa tuyeát laïnh giaù cuûa Baéc Myõ maø loøng thì haèng mô ngoïn löûa aám ôû queâ nhaø, moät muøa xuaân huyeàn nhieäm ôû queâ höông.
Toâi
böôùc trong röøng tuyeát traéng bay
Töøng
boâng tuyeát laïnh níu chaân giaøy
Vaãn
mô löûa aám, Xuaân huyeàn nhieäm
Xuaân
giöõa ñoâng mieân, eùn hoïp baøy…
(Xuaân
Giöõa Ñoâng Mieân, Coù Nhöõng Vuøng Trôøi, 96)
Luùc naøo nhaø thô cuõng mong moät muøa xuaân Daân Toäc coù côø vaøng say gioù môùi, baïo quyeàn tan bieán, nhöôøng choã cho coâng bình, daân chuû, töï do.
Cho
moät muøa Xuaân côø vaøng say gioù
Moät
muøa Xuaân daân toäc moûi mong chôø
Chuyeân
chính baïo taøn seõ khoâng coù nöõa
Chæ
coù coâng bình, daân chuû, töï do…
(Cho
Moät Muøa Xuaân, Coù Nhöõng Vuøng Trôøi, 117)
o
o
o
Laàn
dôû töøng trang thô cuûa Ngoâ Minh Haèng qua boán thi taäp, ngöôøi
vieát baét gaëp nhöõng taâm tình vaø mô öôùc cuûa nhaø thô veà
moät muøa xuaân daân toäc ñaày haøo huøng: Muøa xuaân Ñoáng Ña böøng
khí theá. Ñoù cuõng laø moät bieåu töôïng khi ngöôøi Vieät trôû
veà queâ höông trong muøa xuaân môùi.
Coøn
daêm ngaøy nöõa sang naêm môùi
Lòch
söû ñaây roài cuõng ñoåi trang
Hoàn
cuõ Ñoáng Ña böøng khí theá
Ta
veà queâ Meï giöõa Xuaân sang…
(Khí
Theá Ñoáng Ña, Goïi Ñaøn, 17)
Roài nhaø thô thuùc giuïc moïi ngöôøi:
Haõy
haùi loäc xuaân vaøng tröôùc maët
Nhanh
leân naøo, chôù chaäm keûo Xuaân qua
Xuaân
ñang veà, Xuaân chieán thaéng Ñoáng Ña
Xuaân
mô öôùc cuûa toaøn daân nöôùc Vieät
(Kìa,
Muøa Xuaân Ñaõ Ñeán, Coù Nhöõng Vuøng Trôøi, 179)
Muoán coù moät muøa xuaân Ñoáng Ña thöù hai, ñieàu kieän aét coù vaø ñuû laø chuùng ta phaûi ñoaøn keát nhau laïi, cuøng xieát chaët tay nhau.
Ta
goïi ñaøn ta, ta goïi nhau
Veà
ñaây, xuaân bieác laù xanh maøu
Veà
ñaây nghe gioù mang hoàn nuùi
Maø
naëng tang boàng, nheï bieån daâu
(Goïi
Ñaøn, Goïi Ñaøn, 11)
Nhöõng
doøng thô xuaân chan chöùa loøng aùi quoác cuûa nhaø thô Ngoâ Minh
Haèng laø nhöõng bieåu töôïng cuûa ngöôøi Vieät ly höông, laø
tieáng keâu thöông seõ coøn vang voïng maõi trong moãi taâm thöùc cuûa
ngöôøi Vieät tò naïn, laø tieáng “goïi ñaøn” coù giaù trò haèng
cöûu ôû caû hai laõnh vöïc vaên chöông vaø chính trò.
Xin
chuùc quùi ñoäc giaû boán phöông ñoùn moät muøa xuaân môùi nôi
ñaát khaùch queâ ngöôøi thaät an laønh vaø vui töôi vôùi nieàm hy
voïng môùi: Muøa xuaân thanh bình sôùm veà treân Queâ Meï thaân yeâu.
(Ñöùc
Phoá, Xuaân Quùi Muøi 2003)
Contact: Vinh Liem 1 Applegrath Court, Germantown, MD 20876-5613 (U.S.A.) E-mail: vinhliem9@aol.com; vinhliem9@hotmail.com
|