Sáng Tác Mới

Taâm Söï Ngaøy Xuaân Qua Thô Ngoâ Minh Haèng

Khi dôû tôø lòch ñaàu naêm 2003, ngöôøi Vieät ly höông söïc nhôù laïi: Thaém thoaùt ñaõ 28 naêm rôøi xa ñaát toå! Xuaân naêm nay ñaùnh daáu xuaân ly höông thöù 27 cuûa ngöôøi Vieät haûi ngoaïi. Môùi ñoù maø ñaõ hôn moät phaàn tö theá kyû, tính töø caùi moác lòch söû 1975! Duø ôû trong hoaøn caûnh naøo, duø baát cöù ôû ñaâu, muøa xuaân luoân mang ñeán cho moïi ngöôøi Vieät moät nieàm hy voïng môùi, moät söï ñoåi môùi döôùi nhieàu hình thöùc tuyø theo taâm thöùc cuûa moãi ngöôøi.

Naêm nay, cuõng nhö moïi naêm, ngöôøi vieát dôû choàng saùch cuõ, ñoïc laïi nhöõng thi taäp ñeå xem taâm söï cuûa caùc nhaø thô ñaõ göûi gaám taâm söï cuûa mình qua nhöõng vaàn thô xuaân nhö theá naøo. Trong soá nhöõng thi taäp, ngöôøi vieát ñaëc bieät chuù yù tôùi nhaø thô Ngoâ Minh Haèng vì hai lyù do: Thöù nhaát, Ngoâ Minh Haèng ñaõ boäc loä taám loøng yeâu nöôùc vaø daøn traûi loøng mình ñeàu khaép qua boán thi taäp; thöù hai, taâm söï ngaøy xuaân cuûa Ngoâ Minh Haèng laø taâm söï nhaát nhö: Mong öôùc thanh bình veà treân queâ höông. Noùi chung, taâm söï ngaøy xuaân qua thô Ngoâ Minh Haèng laø taâm söï cuûa ñaïi ña soá ngöôøi Vieät aùi quoác löu vong.

Töø naêm 1996 tôùi naêm 2001, nhaø thô Ngoâ Minh Haèng ñaõ xuaát baûn 4 taäp thô (Tieáng Loøng, 1996; Goïi Ñaøn, 1998; Dö AÂm, 1998; vaø Coù Nhöõng Vuøng Trôøi, 2001 ) vaø moät taäp truyeän (Nhöõng Chaëng Ñôøi, 2001). Song song vôùi vieäc xuaát baûn nhöõng taäp thô treân giaáy traéng, nhaø thô Ngoâ Minh Haèng cuõng ñaõ ñaêng thô  treân caùc dieãn ñaøn Internet.

Qua boán thi taäp cuûa Ngoâ Minh Haèng, ngöôøi vieát choïn nhöõng doøng thô tieâu bieåu maø nhaø thô ñaõ göûi gaám taâm söï mình khi xuaân veà. Nhöõng caûm xuùc cuûa taùc giaû trong caùc baøi thô xuaân ñöôïc theå hieän qua taám loøng yeâu nöôùc thuaàn khieát, raát hieám thaáy ôû caùc nhaø thô nöõ ôû haûi ngoaïi.

o

o   o

Duø laø xuaân nôi haûi ngoaïi, xuaân nôi ñaát khaùch, ngöôøi Vieät löu vong cuõng ñeàu ñoùn Teát moät caùch töng böøng, vui chôi thoûa thích trong maáy ngaøy xuaân. Trong khi ñoù, nhaø thô Ngoâ Minh Haèng, moät ngöôøi naëng loøng yeâu nöôùc, laïi ñoùn xuaân trong aâm thaàm, baèng nhöõng doøng leä noùng. Nhaø thô khoâng cho pheùp mình vui chôi, maø daën loøng chôø ñôïi moät muøa xuaân thaùi hoøa treân höông, luùc ñoù môùi thaät söï ñoùn Xuaân aên Teát.

Möøng Xuaân, ai yeán tieäc

Vui höôûng caùi phoàn hoa

Rieâng ta coøn maûi mieát

Ñôïi muøa Xuaân thaùi hoøa

(Xuaân ôi, Xuaân veà chöa? Goïi Ñaøn, 18)

Ñoái vôùi moät ngöôøi yeâu nöôùc nhö nhaø thô Ngoâ Minh Haèng thì muøa xuaân ly höông chaúng coù gì vui. ÔÛ queâ ngöôøi maø hoàn nhaø thô göûi taän coá höông!

Rieâng ta, xuaân ñeán coù gì vui

Chæ thaáy loøng ñau, daï ngaäm nguøi

Haêm maáy naêm daøi, töø maát nöôùc

Queâ ngöôøi, hoàn khaùch. Coá höông ôi!

(Chuùc Xuaân, Goïi Ñaøn, 26)

Ta chuùc gì nhau khi muøa xuaân tôùi? Lôøi chuùc toát laønh nhaát cuûa ngöôøi Vieät ly höông laø queâ höông heát thoáng khoå, heát laàm than, soáng coâng bình, soáng veû vang. Muoán ñöôïc nhö theá, ngöôøi Vieät ôû quoác noäi phaûi ñöùng leân ñoøi laïi quyeàn laøm ngöôøi, quyeàn soáng cuûa mình.

Xin chuùc queâ höông choán nguùt ngaøn

Khoâng coøn ñau khoå, heát laàm than

Ñöùng leân, quyeàn soáng ta ñoøi laïi

Ñeå soáng coâng bình, soáng veû vang!

(Muøa Xuaân, ta chuùc gì nhau? Goïi Ñaøn, 29)

Nhìn mai vaøng nôû roä ôû xöù ngöôøi, loøng ngöôøi Vieät ly höông caûm thaáy saàu man maùc, nhö kieáp con chim laïc ñaøn vôùi noãi buoàn ngô ngaùc.

Quê người nhìn mai nở

Loøng ta thaáy saàu mang

Haêm moát naêm ngô ngaùc

Kieáp con chim laïc ñaøn!

(Muøa Xuaân baát dieät, Goïi Ñaøn, 87)

Xuaân xöù ngöôøi daãu ñeïp thaät nhöng laøm sao saùnh ñöôïc xuaân queâ nhaø! Vì  nôi ñoù coù cha meï giaø, coù anh chò em, coù baèng höõu, coù nhöõng kyû nieäm cuûa thôøi môùi lôùn, cuûa thuôû bieát yeâu… Xuaân ñaõ veà nhöng nhaø thô vaãn coøn löu laïc ôû xöù ngöôøi, chöa ñöôïc veà thaêm meï giaø! Nhaø thô chæ coøn caùch göûi thö veà taï loãi vôùi meï hieàn!

Xin meï ñöøng buoàn con, Meï nheù

Con khoâng queân Meï, chaúng queân nhaø

Xuaân ngöôøi daãu coù bao nhieâu ñeïp

Vaãn chaúng baèng Xuaân cuûa xöù ta!

(Quaø Xuaân cho meï, Goïi Ñaøn, 94)

Nhaø thô taâm söï vôùi Meï:

ÔÛ ñaây Meï aï, ba ngaøy Teát

Thoån thöùc loøng con noãi nhôù thöông

Buoàn quaù, con ra ngoaøi bieån vaéng

Thaû hoàn theo soùng nöôùc truøng döông

(Thô Xuaân Göûi Meï, Tieáng Loøng, 44)

Roài nhaø thô daøn traûi taâm söï mình treân trang thô nhö theå ñang thì thaàm vôùi Meï:

Meï ôi Xuaân ñeán roài sao Meï?

Con vieát gì ñaây giöõa nhôù thöông

Vieát daãu ngaøn lôøi chöa noùi ñuû

Loøng con nhôù Meï, nhôù queâ höông

Chao ôi, noãi nhôù cao nhö nuùi

Thaêm thaúm nhö laø ñaùy ñaïi döông

(Thô Xuaân Göûi Meï, Tieáng Loøng, 48)

Moãi muøa xuaân tôùi laø theâm moät laàn loãi heïn vôùi meï cha vì nhaø thô khoâng theå veà thaêm song thaân ñöôïc. Taâm söï cuûa nhaø thô Ngoâ Minh Haèng cuõng laø taâm söï cuûa nhöõng ngöôøi yeâu nöôùc ñoàng caûnh ngoä.

Xuaân veà con vaãn chöa veà ñöôïc

Ñöôøng cuûa con ñi laém muoän phieàn

Gioù caûn ñöôøng bay, röøng caûn loái

Heïn laàn heïn löõa ñaõ bao phen…

(Xuaân Heïn, Goïi Ñaøn, 22)

Chöa kòp nhìn thaáy maët con trong ngaøy huy hoaøng cuûa Daân Toäc thì Meï ñaõ voäi ra ngöôøi thieân coå! Nay Meï ñaõ naèm saâu trong loøng ñaát laïnh! Nhaø thô than thôû:

Saùng nay chôït thaáy mai vaøng nôû

Ta nhôù queâ ta, nhôù laï thöôøng

Mẹ hỡi, nằm sầu trong mạch đất

Coù nghe hoàn laïnh nhöõng chieàu söông?

(Thô Xuaân, Coù Nhöõng Vuøng Trôøi, 89)

Muøa xuaân maø thieáu böôùm vôøn, thieáu hoa cöôøi, thieáu eùn löôïn thì coøn gì laø xuaân! Ñoù laø xuaân cuûa xöù ngöôøi, xuaân ly höông, xuaân tò naïn. Bôûi theá, xuaân ñang ñeán maø loøng thi nhaân vaãn döûng döng laïnh luøng vì traùi tim hoàng ñang ræ maùu.

OÀ, Xuaân laïi ñeán roài ñaây nhæ

Sao coõi loøng ta vaãn laïnh luøng

Khoâng böôùm, khoâng hoa, khoâng eùn löôïn

Tim hoàng maùu ræ vaãn röng röng!

(Xuaân mong ñôïi, Goïi Ñaøn, 103)

Soáng döôùi cheá ñoä cuøm keïp thì laøm sao loøng ngöôøi coù theå vui ñöôïc ñeå maø ñoùn xuaân? Chæ coøn caùch vuøng leân, böùc tan xieàng xích thì môùi coù muøa xuaân töôi ñeïp. Nhaø thô hy voïng vaø kyø voïng ôû yù chí cuûa moïi ngöôøi. Tuy laø moät böùc thö xuaân göûi cho chò, nhöng mang moät thoâng ñieäp ñeán cho moïi ngöôøi ôû queâ nhaø:

Em vaãn tin moät ngaøy mai naéng ñeïp

Vaø muøa Xuaân thöïc söï ôû muoân loøng

Seõ vuøng leân, ñaäp tan ñi cuøm keïp

Moãi traùi tim laø khí giôùi voâ song!

(Thö göûi chò, Goïi Ñaøn, 144)

Nhaø thô Ngoâ Minh Haèng laø moät ngöôøi tò naïn, nhöng laø moät ngöôøi tò naïn yeâu nöôùc. Vì theá, luùc naøo nhaø thô cuõng caàu mong cho ñaát nöôùc ñöôïc thaùi bình, muoân nhaø ñöôïc haïnh phuùc, an laïc.

Xuaân ñeán, caàu mong nöôùc Vieät ta

Töï Do, Haïnh Phuùc tôùi muoân nhaø

Tang thöông heát traéng quanh ñaàu treû

An laïc coøn xanh ngoïn toùc giaø…

(Xuaân Bình Minh, Tieáng Loøng, 20)

Cöù moãi ñoä xuaân veà laø loøng nhaø thô laïi quaën thaét vì chöa laøm troøn lôøi theà giaûi cöùu queâ höông.

Laïi moät muøa Xuaân laëng leõ veà

Nöûa voøng traùi ñaát phía beân kia

Queâ höông toâi ñoù, oâi buoàn laém

Möôøi chín xuaân qua loãi heïn theà!

(Quaø Xuaân Vaø Nieàm Hy Voïng, Tieáng Loøng, 23)

Ñoái vôùi ngöôøi chò ôû queâ nhaø, nhaân dòp xuaân veà nhaø thô chæ coøn bieát göûi taëng chò moät cheùo khaên ñeå chò lau doøng maùu ñoû töø tim vôõ, cho vôi bôùt bao noãi nhoïc nhaèn ñau khoå.

Taëng chò Xuaân naøy moät cheùo khaên

Chò lau maét leä giöõa ngaøy xanh

Lau doøng maùu ñoû töø tim vôõ

Taåm lieäm ñi bao noãi nhoïc nhaèn!

(Quaø Xuaân Vaø Nieàm Hy Voïng, Tieáng Loøng, 24)

Coù ôû trong hoaøn caûnh tò naïn môùi caûm thoâng ñöôïc noãi loøng cuûa nhaø thô khi moãi ñoä xuaân veà nôi xöù laï queâ ngöôøi: Nhìn mai vaøng nôû roä maø loøng mình laïi ngaäm nguøi ñau xoùt!

Loøng chuøng xuoáng khi nhôù veà quaù khöù

Hai muôi naêm maø töôûng môùi hoâm qua

Nhìn Mai nôû queâ ngöôøi, Xuaân vieãn xöù

Maø ngaäm nguøi ñau xoùt naëng loøng ta!

(Taâm Söï Ngaøy Xuaân, Tieáng Loøng, 28)

Taâm söï ngaøy xuaân cuûa nhaø thô Ngoâ Minh Haèng laø taâm söï chung cuûa nhieàu ngöôøi Vieät ly höông, nhaát laø nhöõng ngöôøi yeâu nöôùc. Taùc giaû caûm thaáy mình “heøn” khi chöa laøm ñöôïc gì cho ñaát nöôùc, chöa laøm troïn lôøi theà ñoái vôùi anh em ñoàng chí coøn ñang ôû laïi queâ nhaø.

Töø nöôùc maát, ta soáng ñôøi löu laïc

Töø an thaân, ta thaáy thöù ta heøn

Xuaân laïi ñeán, xin thaép voøng höông nhaït

Moät caønh Mai, taï loãi vôùi Anh Em

(Taâm Söï Ngaøy Xuaân, Tieáng Loøng, 29)

Vì theá, qua möôøi naêm ly höông, chaúng coù naêm naøo nhaø thô Ngoâ Minh Haèng vui Xuaân ñoùn Teát. Nhaø thô möôïn taâm söï cuûa moät nhaân vaät nam ñeå baøy toû loøng mình.

     Tha höông, anh vôùi giao thöøa

Möôøi naêm Xuaân ñeán nhöng chöa moät laàn

     Thaáy loøng vui vôùi muøa xuaân

Vì thöông em, laïi muoân phaàn thöông queâ!!!

(Chuyeän Muôøi Naêm, Tieáng Loøng, 38)

Ñoùn Teát nghinh Xuaân ôû xöù ngöôøi chaúng qua laø tuïc leä cuûa ngöôøi Vieät. Taâm söï cuûa nhaø thô Ngoâ Minh Haèng khi moät mình ñoùn Teát nghinh Xuaân:

Ly röôïu nghinh taân vò nhaït pheø

Ngaâm thô toáng cöïu chaúng ngöôøi nghe

(Teát, Tieáng Loøng, 119)

Teát ôû queâ ngöôøi, ñoái vôùi nhaø thô Ngoâ Minh Haèng, laø caùi Teát ngheøo. Ngheøo ôû ñaây khoâng haún vì thieáu tieàn, maø laø thieáu baïn ñoàng taâm, ñoàng chí. Nhaø thô taâm söï nhö sau:

Ñeä nhaát thaûnh thôi aáy teát ngheøo

Ba ngaøy xuaân ñeán, khaùch leo teo

(Laïi Teát, Tieáng Loøng, 120)

Theo nhaø thô, cöù moãi moät muøa xuaân ñeán ôû xöù laï queâ ngöôøi laø moät trang söû buoàn.

      Töø ngaøy laïc böôùc vieãn phöông

Moãi muøa Xuaân ñeán, moät chöông söû buoàn

(Xuaân Vong Quoác, Coù Nhöõng Vuøng Trôøi, 86)

Theâm moät muøa xuaân laø theâm moät caùi Teát ly höông. Duø mai vaøng nôû roä, vaïn vaät töng böøng, aùnh thaùi döông huy hoaøng aám aùp nhöng loøng taùc giaû vaãn döûng döng:

Saùng nay chôït thaáy mai vaøng nôû

AÁm aùp huy hoaøng aùnh thaùi döông

Vaïn vaät töng böøng, oà, laïi Teát

Theâm muøa Xuaân nöõa choán tha phöông

(Thô Xuaân, Coù Nhöõng Vuøng Trôøi, 87)

Naêm naøo cuõng nhö naêm naáy, taùc giaû vaãn coøn mang kieáp soáng löu vong ôû xöù ngöôøi, noãi nhôù thöông queâ nhaø vaãn naëng tróu:

Saùng nay thöùc daäy nhìn naêm môùi

Coù laï gì ñaâu, vaãn theá thoâi

Naéng vaãn öu tö, loøng vaãn moûi

Ba mieàn thöông nhôù vaãn xa xoâi

(Xin Ñem Xuaân Ñeán Cho Ñôøi, Coù Nhöõng Vuøng Trôøi, 93)

Nhìn mai vaøng nôû roä ôû ñaát khaùch queâ ngöôøi khieán cho nhaø thô caøng nhôù coá höông quay quaét. Moãi doøng thô cuûa Ngoâ Minh Haèng trong ngaøy Teát laø moät gioït leä bi thöông.

Saùng nay chôït thaáy mai vaøng nôû

Nhôù caùnh mai vaøng choán coá höông

Ta trải lòng ta trên giấy trắng

Thô hoàng nhoû leä, gioït bi thöông

(Thô Xuaân, Coù Nhöõng Vuøng Trôøi, 90)

Traûi qua hai möôi naêm löu laïc queâ ngöôøi, cöù moãi ñoä xuaân veà laø taùc giaû laïi mô öôùc ngaøy trôû veà queâ höông döôùi aùnh côø vaøng bay phaát phôùi.

Coøn daêm ngaøy nöõa ñoùn Xuaân sang

Naêm môùi nieàm tin môùi roän raøng

Chính nghóa, côø bay vaøng xöù meï

Ñöôøng veà, Toå Quoác, aùnh vinh quang

(Baøi Thô Cho Naêm Hai Ngaøn, Coù Nhöõng Vuøng Trôøi, 91)

Hai thaäp nieân ñaõ troâi qua maø coâng cuoäc phuïc quoác vaãn coøn daäm chaân taïi choã, ñaát nöôùc vaãn chöa ñöôïc hoài sinh. Caùc baäc traùng só, Kinh Kha vaãn coøn vaéng boùng. Nhaø thô than thôû:

Hôõi Xuaân haïnh phuùc, Xuaân mong ñôïi

Haõy ñeán hoài sinh ñaát nöôùc toâi

Ñaâu baäc Kinh Kha, ñaâu traùng só

Xin ñem Xuaân heïn ñeán cho ñôøi

(Xin Ñem Xuaân Ñeán Cho Ñôøi, Coù Nhöõng Vuøng Trôøi, 94)

Muøa xuaân ôû Vieät Nam laø muøa tuyeát ôû Baéc Myõ. Nhaø thô ñi trong möa tuyeát laïnh giaù cuûa Baéc Myõ maø loøng thì haèng mô ngoïn löûa aám ôû queâ nhaø, moät muøa xuaân huyeàn nhieäm ôû queâ höông.

Toâi böôùc trong röøng tuyeát traéng bay

Töøng boâng tuyeát laïnh níu chaân giaøy

Vaãn mô löûa aám, Xuaân huyeàn nhieäm

Xuaân giöõa ñoâng mieân, eùn hoïp baøy…

(Xuaân Giöõa Ñoâng Mieân, Coù Nhöõng Vuøng Trôøi, 96)

Luùc naøo nhaø thô cuõng mong moät muøa xuaân Daân Toäc coù côø vaøng say gioù môùi, baïo quyeàn tan bieán, nhöôøng choã cho coâng bình, daân chuû, töï do.

Cho moät muøa Xuaân côø vaøng say gioù

Moät muøa Xuaân daân toäc moûi mong chôø

Chuyeân chính baïo taøn seõ khoâng coù nöõa

Chæ coù coâng bình, daân chuû, töï do…

(Cho Moät Muøa Xuaân, Coù Nhöõng Vuøng Trôøi, 117)

o

o  o

Laàn dôû töøng trang thô cuûa Ngoâ Minh Haèng qua boán thi taäp, ngöôøi vieát baét gaëp nhöõng taâm tình vaø mô öôùc cuûa nhaø thô veà moät muøa xuaân daân toäc ñaày haøo huøng: Muøa xuaân Ñoáng Ña böøng khí theá. Ñoù cuõng laø moät bieåu töôïng khi ngöôøi Vieät trôû veà queâ höông trong muøa xuaân môùi.

Coøn daêm ngaøy nöõa sang naêm môùi

Lòch söû ñaây roài cuõng ñoåi trang

Hoàn cuõ Ñoáng Ña böøng khí theá

Ta veà queâ Meï giöõa Xuaân sang…

(Khí Theá Ñoáng Ña, Goïi Ñaøn, 17)

Roài nhaø thô thuùc giuïc moïi ngöôøi:

Haõy haùi loäc xuaân vaøng tröôùc maët

Nhanh leân naøo, chôù chaäm keûo Xuaân qua

Xuaân ñang veà, Xuaân chieán thaéng Ñoáng Ña

Xuaân mô öôùc cuûa toaøn daân nöôùc Vieät

(Kìa, Muøa Xuaân Ñaõ Ñeán, Coù Nhöõng Vuøng Trôøi, 179)

Muoán coù moät muøa xuaân Ñoáng Ña thöù hai, ñieàu kieän aét coù vaø ñuû laø chuùng ta phaûi ñoaøn keát nhau laïi, cuøng xieát chaët tay nhau.

Ta goïi ñaøn ta, ta goïi nhau

Veà ñaây, xuaân bieác laù xanh maøu

Veà ñaây nghe gioù mang hoàn nuùi

Maø naëng tang boàng, nheï bieån daâu

(Goïi Ñaøn, Goïi Ñaøn, 11)

Nhöõng doøng thô xuaân chan chöùa loøng aùi quoác cuûa nhaø thô Ngoâ Minh Haèng laø nhöõng bieåu töôïng cuûa ngöôøi Vieät ly höông, laø tieáng keâu thöông seõ coøn vang voïng maõi trong moãi taâm thöùc cuûa ngöôøi Vieät tò naïn, laø tieáng “goïi ñaøn” coù giaù trò haèng cöûu ôû caû hai laõnh vöïc vaên chöông vaø chính trò.

Xin chuùc quùi ñoäc giaû boán phöông ñoùn moät muøa xuaân môùi nôi ñaát khaùch queâ ngöôøi thaät an laønh vaø vui töôi vôùi nieàm hy voïng môùi: Muøa xuaân thanh bình sôùm veà treân Queâ Meï thaân yeâu.

(Ñöùc Phoá, Xuaân Quùi Muøi 2003)